Skip to main content

مرجع ابزارهای چاپ و تبلیغات در ایران

  • اصول و ایمنی و بهداشت در چاپ سیلک

 

مطابق قوانین و اصول بهداشت کار هر واحد تولیدی - خدماتی , جهت دسترسی به حداکثر سلامت جسمانی پرسنل و زیَست محیطی ملزم به رعایت اصول مربوطه می باشد .

رعایت اصول شاید در ابتدا کمی زمانبر یا هزینه ساز به نظر آیند ولی نتایج بلند مدت آن به خودمان باز می گردد چرا که سلامتی را نمی توانیم قیمت گذاری نماییم. 

امید است با رعایت اصول ایمنی تمامی عزیزان از سلامتی و شادابی جسم و روان برخوردار باشند.

پیرو مطالب به خطراتی که در یک کارگاه  چاپ سیلک اسکرین  در  کمین  سلامتی  پرسنل  می باشند  

می پردازیم :

 

1 - آتش سوزی :

با توجه به اینکه در چاپ سیلک اسکرین از انواع حلالهای شیمیایی قابل اشتعال مانند تولوئن یا سیکلو هگزانول (ریتاردر) و بنزین و همچنین انواع مرکبهای قابل اشتعال استفاده می شود خطر آتش سوزی بسیار بالا می باشد .

برای جلوگیری از این امر رعایت اصول ایمنی ضروری است :

1 - در محیط کار در حد امکان شعله و جرقه وجود نداشته باشد مگر در مواردی که دستگاه کرونا و چربی گیری با استاندارد مناسب و فاصله مناسب از قسمت چاپ و تهویه مناسب جهت کاهش حلالهای تبخیری در محیط استفاده شود.

جهت گرمایش محیط نیز سیستمهای انتقال غیر مستقیم مانند چیلر و شوفاژ مناسب تر از انواع بخاری گاز ی می باشد. اگر ناچار از بخاری گازی استفاده شود بایستی فاصله مناسب از محیط حاوی مواد اشتعال زا رعایت شده و حلال تبخیری در هوای محیط نیز به خوبی تهویه شود.

2 - استفاده از سیگار در محیط کارگاه ممنوع است و بایستی با نصب علائم هشدار ممنوعیت استعمال دخانیات در محیط کار خطر را کاهش داد.

3 - قسمت رنگ سازی جهت ترکیب یا آسیاب رنگ در اتاقی ایزوله از کارگاه و مجهز به کپسول آتش نشانی مناسب باشد.

4 - انبار مرکب ها و حلالها نیز در اتاقی مجزا از کارگاه و مجهز به کپسول آتش نشانی باشد وتمام مواد در ظروف دربسته نگهداری شوند و تهویه مناسب جهت جلوگیری از تجمع بخار های قابل انفجار تعبیه شود و از تابش مستقیم نور خورشید جلوگیری شود. جالب است بدانید تولوئن از مواد اولیه ساخت مواد منفجره T.N.Tاست و فوق العاده اشتعال زا و خطرناک است 

5 - به هیچ عنوان مقدار زیادی حلال و مرکب را بصورت یکجا در محیط کارگاه قرار ندهید  برای این منظور در ابتدای کار مقدار مصرف یک روز مرکب و حلال را در ظروف کوچک تری  تقسیم نمایید و در اختیار پرسنل قرار دهید این کار علاوه بر ایمنی باعث صرفه جویی در مصرف مواد می شود.

از ظروفی استفاده کنید که باز و بسته کردن درب آن سریع و آسان باشد و در صورت افتادن به کف زمین امکان تخلیه سریع حلال یا مرکب وجود نداشته باشد.

بطور مثال برخی کارگاه ها مرکب رقیق شده را در ظروف سس یا مایع ظرفشویی ریخته و جهت رقیق کردن مرکب استفاده می کنند.

در ماشین های بزرگ استفاده از پمپ مرکب چه از لحاظ بهداشتی چه ایمنی و چه سهولت کار مناسب است.

6 - زباله های آغشته به حلال و مرکب بیشترین علت آتش سوزی را تشکیل می دهند برای اینکه اولا در محیط باز شروع به انتشار بخار حلال می نمایند ثانیا با یک اشتباه کوچک مانند انداختن فیلتر سیگار داخل زباله دان حاوی این مواد آتش سوزی ایجاد می شود که  به مرور ایجاد می شود و ظرف مدت چند دقیقه شعله ور می شود و در اثر این تاخیر ممکن است کسی متوجه موضوع نشود و آتش گسترش یابد.

بنابراین در نزدیکی هر دستگاه چاپ باید یک ظرف مخصوص زباله های آغشته به مرکب و حلال وجود داشته باشد . این ظروف باید در بسته بوده و با پدال پایی درب آن باز و بسته شود تا از تبخیر و انتشار حلال در محیط جلوگیری شود.

در پایان کار تمام این زباله ها داخل کیسه های زباله ضخیم جمع آوری شوند و به خارج از کارگاه منتقل شوند

مخصوصا قبل از ایام تعطیلات باید به دقت کارگاه را نظافت نمود تا کوچکترین زباله آغشته به مواد  جا نماند

این موضوع بسیار مهم است چراکه طی چند روز کارکرد مقدار زیادی زباله آغشته به مواد جمع می شود و ممکن است در شرایطی خاص در هنگام  تعطیلی باعث بروز آتش سوزی شوند.

7 - یک چک لیست تهیه نمایید و شخصی را موظف کنید تا در پایان روز کاری و خروج پرسنل از کارگاه , یک به یک این موارد را کنترل نماید:

- شیر ورودی اصلی گاز بسته شود 

- در حد امکان فیوز اصلی کل برق کارگاه و یا حداقل فیوزهای انبار مواد و اتاق رنگ سازی خاموش شود.

- لوازم گاز سوز مانند بخاری گازی خاموش شوند.

- ظروف حلال و مرکب در قفسه انبار جمع آوری شوند و درب تمامی آنها بسته باشد و از لحاظ نشتی و سوراخ شدگی چک شود.

- حداقل هر یک هفته یکبار کپسولهای آتش نشانی از لحاظ شارژ چک شوند و جهت جلوگیری از چسبیدن ذرات پودری آن تکان داده شوند. برای اطمینان بیشتر  میتوانید از شرکتهای شارژ کپسول بخواهید قبل از فرا رسیدن موعد اتمام شارژ به شما یادآوری نمایند.

- زباله دان تمامی قسمتها خالی شود و زباله ها به خارج از کارگاه منتقل شوند.

8 - به تعداد مناسب در ورودی هر سالن و نزدیکی مناطق خطرناک کپسول آتش نشانی مناسب نصب نمایید

- با آتش نشانی محل در زمینه نوع کپسول مناسب و تعداد مورد نیاز محل خود مشورت نمایید و طرز مصرف کپسول و اصول اولیه اطفا حریق  را به پرسنل خود آموزش دهید.

 

10 - در صورتی که توان مالی موجود باشد می توانید با نصب سیستمهای اعلام حریق  به سرعت متوجه آتش سوزی شوید یا در هنگامی که حضور ندارید اطرافیان را متوجه وجود آتش نمایید و خسارتهای ناشی از آتش سوزی را کاهش دهید.

 

 

 

2 - مسمومیت با مواد شیمیایی

با رجوع به دفترچه مشخصات شیمیایی حلالهای مصرفی می توانید پی به مضرات آنها ببرید .

در کارگاه های چاپ سیلک اسکرین انواع مواد شیمیایی می توانند از راه :

-  تنفس بخارات سمی و تماس با مخاط ریه و شش 

-  تماس غیرمستقیم چشم

- تماس مستقیم با پوست مانند شست و شوی دست یا لوازم با حلالها  

- تماس غیر مستقیم مانند تماس از طریق لباس آلوده به مواد

جذب بدن انسان می شوند و نسبت به زمان مجاورت با مواد شیمیایی و مقدار جذب آنها اثرات موقتی یا دراز مدت آن آشکار می شود.

موادی مانند :

سیکلو هگزانول که از پر مصرف ترین حلالهای چاپ است 

یا تولوئن که قیمت پایینتری دارد

ترکیبات کلر (مانند وایتکس) جهت شست و شوی شابلون

بنزین جهت نظافت یا در مواقع چاپ رنگ روغنی

زایلن و انواع تینرها و الکلهای مصرفی می توانند سلامتی پرسنل را تهدید کنند :

مثلا استنشاق غلظت های کم تا متوسط تولوئن سبب خستگی , سرگیجه , ضعف , رفتار نامتعادل , نقصان حافظه , بی خوابی , کم اشتهایی , کم شدن دید و شنوایی می گردد. این حالات با از بین رفتن حضور تولوئن کم می شود و در دراز مدت ممکن است بر کلیه اثر نامطلوبی بگذارد.

 تماس آن با پوست باعث خشکی و خارش و حساسیت می شود و در دراز مدت احتمال سرطان زایی وجود دارد . به همین علت امروزه مصرف آن در عطریات ممنوع شده است و روی ظروف عطر ( Toluene Free ) درج می شود . 

یا سیکلو هگزانول (ریتاردر) که باعث سوزش پوست , سوزش دستگاه تنفسی , سرخی چشم و مسمومیت و دردهای گوارشی می شود 

یا کلر که در حالت گازی باعث تورم غشای محیطی شده و در حالت مایع موجب سوختگی پوستی می شود.

مقدار 1000ppmآن کشنده می باشد به همین علت در جنگ جهانی اول بعنوان سلاح شیمیایی قرار گرفت.

مجاورت با این گاز نباید از 0/5ppm  در روز فراتر رود چرا که می تواند باعث آب آوردن ریه ها و آسیب پذیری ریه ها در مقابل بیماری های دیگر شود.

و در کل تمام مواد شیمیایی مصرفی بایستی مطابق اصول مصرف شوند تا از بروز ناخواسته علائم دراز مدت آنها جلوگیری شود .

 

جهت  جلوگیری از این اثرات نامطلوب بایستی :

1 - برای تهویه هوای سالن حتما ورودی هوای تازه و خروجی هوای آلوده تعبیه نمایید . 

 ورودی  هوا باید در جایی نصب شود که باد ورودی مستقیما به تجهیزات چاپ برخورد نکند و موجب خشک شدن شابلون  نشود ضمنا در محلی قرار گیرد که باعث بروز گرد و خاک و پخش شدن ذرات معلق در هوا نشود.

اگر برای ورودی فیلتر تعبیه شود بهتر است چون احتمال ورود گرد و خاک بیرون به داخل وجود دارد .

خروجی نیز بایستی توسط کانال کشی منظم صورت گیرد برای این کار مناطقی از محیط کار که دائما انتشار بخار حلال وجود دارد باید توسط  نصب هود مکنده در فا صله نزدیک و بالاسر آن مانع از انتشار بخارات شوند.

مخصوصا در محل انجام چاپ که اپراتور در مجاورت شابلون در معرض این بخارات است بسیار واجب است.

جهت جلوگیری از آلودگی صوتی بایدبا توجه به حساسیت چاپ سیلک اسکرین موتورهای تهویه در خارج از محیط باشند و با کانال کشی تهویه را انجام دهند.

 - همانطور که قبلا توضیح دادیم زباله های آلوده به حلال را سریعا در ظروف زباله با درب پدالی قرار دهید و  هر روز  زباله ها را به بیرون منتقل نمایید .

 - در هنگام کار تا حد امکان سعی کنید از وسایل مناسب جهت انتقال رنگ و مواد شیمیایی استفاده نمایید 

و تا حد امکان از دستکشهای ضد اسید برای شستشوی لوازم استفاده نمایید .در هنگام تهیه مرکب از ماسک محافظ و عینک استفاده کنید.

پیشگیری از آلوده شدن به مرکب راحت تر از پاک کردن آن با سوزش و خطر می باشد. همیشه مقدار کافی کهنه و تنظیف جهت تمیز کردن سریع دستان آلوده شده داشته باشید و ابتدا با کهنه مرکب را تمیز نمایید سپس با مقدار کمتری حلال با یک کهنه دیگر برای تمیز کردن نهایی استفاده نمایید. این کار را برای تمیز کردن هر لوازمی انجام دهید .

 

 

4 - مصرف روزانه شیر , مایعات و آب میوه را فراموش نکنید . یک کارمند چاپ سیلک بیشتر از سایر صنوف به این مواد نیاز دارد. مخصوصا در فصول گرم سال که بدن آب بیشتری از دست می دهد و کلیه و کبد جهت دفع سموم  فشار بیشتری تحمل می کنند.

 - حتما از کرمهای نرم کننده جهت جلوگیری از خشک شدن پوست دست استفاده کنید

 

6 - در طول برنامه هفتگی خود بطور منظم  چند ساعت را برای ورزش  در هوای سالم اختصاص دهید .

این کار باعث دفع سموم خون شده و از بروز انواع بیماری های خطرناک مانند تومورهای سرطانی جلوگیری  می کند.

 - از خوردن , آشامیدن و استراحت کردن در نزدیکی مواد شیمیایی بپرهیزید.

 

8 - از باز گذاشتن درب ظروف مرکب و حلال جدا خودداری نمایید

 

 

3 - اثرات مخرب اشعه UV

 

اگر از خشک کن های یو وی یا میز نور یو وی  استفاده می کنید حتما به کلاس استاندارد دستگاه خشک کن دقت نمایید .

در صورتیکه تونل خشک کن در نزدیکی  محل چاپ باشد و دستگاه ایزوله نباشد بازتابش اشعه به پوست اپراتور بسیار زیانبار و سرطانزا می باشد.

از مهمترین عوامل شناخته شده در سرطان پوست اشعه یو وی است بنابراین در  خرید این ماشین آلات قیمت نمی تواند ملاک اصلی انتخاب قرار بگیرد.

اگر در نزدیکی شابلون وجود تونل خشک کن باعث کیپ شدن مرکب شود بایستی بدانید مقدار بازتاب اشعه به بیرون از دستگاه در حد خطرناکی بالا است .

برخی افراد به تصور غلط جهت کاهش هزینه پرداختی اقدام به ساخت خشک کن یو وی غیر استاندارد می کنند . در اصل قیمت خشک کن در لامپ و ترانس آن نیست بلکه بیشتر به نوع رفلکتور و متریال بکار رفته و  ضریب ایمنی آن  است .

متاسفانه اثرات این اشعه در دراز مدت آشکار می شوند که جبران این زیان بسیار سخت و گاهی ناممکن است 

بنابراین باید در انتخاب دستگاه خشک کن و میز نور دقت کافی را بعمل بیاوریم.

۴ - بیماری های مفاصل و استخوان 

از رایج ترین ناراحتی های شغلی چاپ سیلک اسکرین مشکلات مفاصل می باشند .

این بیماری کاملا پنهان است و در دراز مدت نقاطی از بدن را درگیر ساخته و موجب درد و محدودیت حرکتی مفاصل می شود .

آرتروز و دیسک مفاصل , بیماری خاموش است ولی خوشبختانه با روشهای ساده پیشگیرانه  براحتی می توان تا حد زیادی از بروز آن جلوگیری کرد بدین  صورت که با رعایت اصول ارگونومیک( علم نحوه قرارگیری بدن شخص اپراتور در بهترین شرایط و با در نظر گرفتن کمترین ریسک و فشار  در حین کار روزانه ) می توان به این مهم دست یافت.

در ادامه مطالب به چند وضعیت خطرناک که می تواند باعث بروز عوارض شود اشاره می شود :

 

1 - چاپ دستی

استفاده از دست برای اعمال فشار اسکوییجی  در دراز مدت مخصوصا  در طرحهای بزرگ  باعث آسیب دیدگی مفاصل انگشت و مچ , مفاصل شانه و گردن و ستون فقرات می شود.

اگر در دراز مدت احساس درد در بندانگشتها و مچ دست نمودید بایستی متوجه خطر باشید.

درد نشانه های اولیه آسیب و اعلام هشدار برای شخص است که باید جدی گرفته شود.

با توجه به حالت گرفتن هلدر اسکوییجی  در چاپ دستی خطر ابتلا به این درد زیاد می باشد

با فشار مداوم روی مناطق خاصی از مفاصل , به تدریج مفصل دچار خوردگی شده و دچار تورم و التهاب و در نتیجه درد شود . 

اگر این دردها جدی گرفته نشوند ممکن است باعث آسیب دیدگی شدید به مفاصل شوند و شاهد تغییر شکل انگشتان شوید

البته نوع و طراحی هلدر می تواند تا حدودی از این فشار کم کند  و کار را تسهیل کند.

در سایز های بزرگ چاپ دستی نقاط بیشتری از بدن درگیر این وضعیت می شوند چرا که مقدار خمش و زاویه حرکت گردن , شانه و کمر بیشتر و فشار مورد نیاز چاپ نیز بیشتر است :

اگر به این درد ها توجه نشود با توجه به اینکه روزانه یک شابلون زن ممکن است از تیراژ 2000 الی 8000 چاپ انجام دهد و مرتبا به نقاط خاصی از بدن فشار وارد شود این وضعیت می تواند منجر به ناتوانی های حرکتی و انواع ناراحتی های دائمی شود .

برای جلوگیری از این وضعیت بهتر است :

- به فواصل زمانی تعیین شده جای پرسنل با هم تعویض شود تا از فشار ممتد به یک نقطه از بدن کاسته شود.

اگر این کار امکان ندارد حتما  در حین کار سعی کنید بصورت متوالی زمانهای چند دقیقه ای را برای استراحت و انجام حرکات کششی جهت رفع فشار و گردش خون در نظر بگیرید.

- به وضعیت قرار گیری پرسنل توجه کنید امکانات و دستگاه ها ی محل کار نباید باعث ایجاد یک وضعیت نا مناسب برای بدن اپراتور شود مانند خم شدن , چرخش کمر و گردن با زاویه زیاد , وزن و فشار وارده به بدن و...

- در صورت درد دراز مدت حتما به پزشک مراجعه کنید و جهت کاهش درد می توانید از وسایل کمکی طبی استفاده نمایید مانند مچ بند و پمادهای موضعی 

- حتما در طول هفته ورزش و نرمش نمایید تا از خشک شدن مفاصل و دردهای موضعی در امان باشید ,

استراحت کافی و تغذیه صحیح در طول شبانه روزنیز  فراموش نشود.

- در صورت امکان حتما از ماشین آلات اتوماتیک استفاده  شود تا تمامی این فشارها از بدن اپراتور حذف شود .

البته ماشین آلات باید استاندارد باشند تا از لحاظ آلودگی صوتی , حفاظت  مکانیکی و الکتریکی , و  طراحی ارگونومی  مشکلی ایجاد نکنند.

۲ - بارگیری و جابجایی اشیا