تا چندی قبل توری با شماره بالاتر از (280)110 بصورت جناغی (twill) از نوع (1:2) بافته می شد و هنوز هم تعدادی از تولید کنندگان توری به این روش ادامه می دهند ، ولی پیشرفت در تکنیک بافندگی این امکان را برای شرکت ساتی ایجاد نموده که بافت توری تا مش (160)180 رابصورت مسطح (1:1) انجام دهد.

دوباره به این نکته توجه کنید که در چاپ سیلک مرکب ابتدا با حرکت عمودی از منافذ توری عبور کرده و به زمینه می رسد سپس بصورت افقی به زیر نخهای توری که هنوز رنگ نخورده نفوذ نموده ولایه یکنواختی از رنگ تشکیل می دهد . بنابراین در سطح تماس توری با زمینه نباید سد و مانعی در مسیر حرکت افقی مرکب وجود داشته باشد . اگر به سطح یک توری از نوع جناغی نگاه کنیم مشاهده خواهیم کرد که سطح تماس نخها با زمینه در این توری ها بزرگتر از توری های بافت مسطح است . این موضوع جریان افقی مرکب در جهت رسدن به لبه قسمتهای رنگ خور و فراگرفتن کامل آنرا تضعیف خواهد کرد .
توری های بافت مسطح از نظر سطح بر آمدگی نخها در محل تماس استنسیل با زمینه ، شرایط بهتری نسبت به بافت جناغی داشته و مقدار این بر آمدگی به مقدار قابل توجهی کمتر است . این نوع توری ها برای چاپ طرحهای ترام دار یا هر نوع طرح ظریف دیگر متناسبترند .
تاثیر نوع مرکب بر چاپ هاف تون (ترام دار)
مرکب هایی که از راه تبخیر حلال خشک می شوند ممکن است روی استنسیل نیز خشک شود که در این صورت نقطه های ظریف ترام اولین جایی است که آسیب خواهد دید . در مرکب های حلال دار شرایط کار به نوع حلال شرایط کار به نوع حلال و سرعت تبخیر آن بستگی دارد بعنوان مثال مرکب مصرفی در خط چاپ تمام اتوماتیک تا مرکب چاپ دستی یا نیمه اتوماتیک تا مرکب چاپ دستی یا نیمه اتوماتیک سریعتر تبخیر می شود . این موضوع که در چاپ ترام دار ظریف پس از مدت کوتاهی از شروع کار مقدار رنگ عبوری از سوراخها به دلیل گرفتگی شابلون کاهش یابد قابل پیش بینی است ، در این حالت اپراتور می تواند با افزودن رقیق کننده (تینر) ویسکوزیته (گرانروانی ) مرکب را کاهش داده جریان آنرا بهبود بخشد ، همچنین می تواند در صورت لزوم مواد کاهش دهنده سرعت خشک شدن اضافه نمود ، این افزودنی ها به نوبه خود ممکن است یکنواخت بودن کار چاپی را کاهش دهند لذا مصرف آنها باید همراه با آگاهی کافی باشد . چنانچه اجزای تشکیل دهنده مرکب به نسبت های تعیین شده مخلوط شده باشند ، درصد سطح رنگ خورده ترام و نیز اندازه نقطه ها در نمونه های چاپی ثابت خواهد ماند .
در موقع مخلوط و آماده کردن مرکب از ترازوی دقیق استفاده و مقادیر و نسبت ها را یادداشت نمائید و برای بارهای بعدی نگهدارید .
مرکب های قابل پخت با اشعه که روی استنسیل خشک نمی شوند برای طرحهای ترام دار بهتر می باشند و چاپ ترام دار با درصد رنگ خور بسیار پائین (های لایت ) با آنها ساده تر است .
تاثیر استنسیل بر چاپ ترام دار 
تاثیر استنسیل بر کیفیت چاپ مهمتر از انتخاب صحیح توری است . گر چه عوامل موثر در استنسیل قبلا بیان شده است ، ولی ارزش دارد عواملی که مستقیما بر چاپ ترام اثر دارند ، مرور گردد . در چاپ ترام صاف بودن سطح استنسیل بسیار اهمیت دارد و چنانچه این سطح کاملا صاف نباشد دقت چتپ کاهش می یابد . در این حالت سطح زیرین استنسیل می تواند تماس کامل با زمینه پیدا کتد لذا مرکب عبوری از استنسیل از محدوده رنگ خور خارج شده به نقاط زیر پوشش استنسیل نفوذ خواهد کرد . در چاپ ترام این موضوع موجب تغییر در شکل و اندازه ترام گردیده در نتیجه تضاد رنگی لازم بین نقاط مختتلف ترام حاصل نخواهد شد ؛ بعلاوه این امر ممکن است یکی از عوامل پیدایش حالت پیچازی هم باشد
در بیشتر روشهای غیر مستقیم و همچنین روش مستقیمی که در آن از فیلم کاپیلاری استفاده می شود ، شکل نقاط چاپ شده همانند طرح اصلی است ، زیرا سطح استنسیل به دلیل وجود تکیه گاهی از فیلم پلی استر صاف و یکنواخت بدست می آید .
در روشهای مستقیم که لاک مایع روی توری کود می شود لازم است پس از انتخاب امولسیون که ، بهتر است از نوع مرغوب امولسیون های پخت دو مرحله ای و یا فتو پلمیر خالص باشد توجه خاصی به روش کوت کردن آنها مبذول گردد.
در حال حاضر که وسیله انمدازه گیری درجه صافی سطح استنسیل وجود دارد می توان درجه صافی سطح متناسب با ضخامت استنسیل را پیشنهاد نمود . برای استنسیل با ترام ظریف باید ضخامت لام در خارج شابلون (سمت مجاور با زمینه ) کم و مقدار Rz زیر 10 میکرون باشد . معمولا استنسیل های ضخیم دارای صافی بهتر و Rz پائینی هستند ولی مرکبهای پایه حلال در آنها مشکلاتی ناشی از خشک شدن مرکب در شابلون ایجاد خواهد کرد . 
تذکر:
هنگام ساخت استنسیل ترام دار با روش غیر مستقیم به خاطر داشته باشید که فیلم استنسیل باید از طرف تکیه گاه شفاف نور داده شود ؛ در نتیجه گاهی نقاط اضافی روی استنسیل ایجاد می شود یا تعدادی از نقاط لازم حذف می گردد مخصوصا در مناطقی از استنسیل توری تقریبا باز و قسمت های مسدود آن نقاطی مجزاست و یا برعکس توری تقریبا بسته و نقاط باز به طور مجزا در آن وجود دارد به کارگیری منبع نور پهن این مشکل را افزایش خواهد داد . با استفاده از یک منبع نور نقطه ای خوب و رعایت زمان صحیح نوردهی می توان تغییر اندازه نطه ها را تحت کنترل درآورد .
تذکر:
• چنانچه از استنسیل برای چاپ چند رنگ با مرکب های قابل پخت با اشعه Uv استفاه می شود لازم است روش لاک زنی بصورت تر روی خشک اجرا گردد تا ضمن ایجاد ضخامت کمتر مقدار Rz قابل قبولی بدست آید .
عوامل زیر دارای بیشترین اثر در ضخامت استنسیل و صافی سطح آن می باشد :
• سطح باز توری
• ساختار بافت (مسطح Pw_جناغیtw)
• مقطع ناودانی (ابزار لاک کشی)
• نوع امولسیون (لاک حساس) و درصد مواد جامد آن 
• لاک زدن با ماشین یا دست 
• نوع ماشین لاک زنی
• برنامه لاک زنی ماشین از نظر نحوه کار و دفعات 
• طرز قرار گرفتن شابلون در موع خشک شدن لاک 
تاثیر زمینه بر کیفیت چاپ
جنس زمینه تا حدی بر رنگ طرح چاپ شده تاثیر دارد زیرا زمینه های مختلف جذب رنگ متفاوتی دارند . هر نوع زمینه نیاز به تجربه خاص در مورد تهیه رنگ مخصوص آن دارد . بعلاوه مشخصات تیغه چاپ نظیر سختی و شکل مقطع نیز نقش مهمی دارد و باید تناسب آن با زمینه چاپ رعایت گردد .
تاثیر تیغه چاپ بر وضوح طرح 
تیغه ، ابزار عبور رنگ از میان استنسیل است و چنانچه کیفیت تیغه یا نحوه حرکت آن صحیح نباشد ، نتیجه مطلوب بدست نخواهد آمد و چاپ ترام از این جهت دارای حساسیت بیشتری است . عامل دیگر ارتفاع شابلون از زمینه در موقع چاپ است . البته نوع تیغه در مقدارارتفاع موثر است . قرار گرفتن شابلون در ارتفاع نا مناسب منشا مشکلاتی در چاپ می گردد که قبلا مورد بحث قرار گرفت .
در کلیه چاپ های ترام یا طرحهای ظریف (غیر ترام) با رعایت توصیه های زیر میتوان به نتیجه مطلوب رسید :
• مقطع تیغه چاپ چهار گوش انتخاب شود 
• زاویه تیغه با سطح توری در موقع کشیدن تیغه 75 تا 80 درجه باشد .
• درجه سختی تیغه در چاپ هایی که از مرکب Uv استفاده می شود (80 Shore(باشد .
• درجه سختی تیغه برای مرکب های پایه حلال (shore 75-70) باشد .
• بالا بودن کشش توری در ظرافت و دقت نقاط چاپ شده اهمیت دارد .
• ارتفاع شابلون از زمینه در موقع چاپ باید تا حر امکان کم و متناسب با میزان کشش توری باشد (برای کشش بیشتر، ارتفاع باید کمتر باشد (
تذکر:
• نباید تصور نمود که تیغه چاپ باید با فشار خیلی زیاد مرکب را عبور دهد . تیغه باید بتواند تحت فشار معمولی جریان مرکب از استنسیل به زمینه را برقرار نموده و آنرا به اطراف و لبه های مناطق رنگ خور برساند .
• فشار زیاد روی تیغه (کاردک) لبه های آن را آسیب می زند و در موقع چاپ قوس و خمیدگی زیاد پیدا می کند ،در نتیجه زاویه تماس تیغه و توری کاهش یافته حجم رنگ بیش از اندازه لازم به زمینه منتقل و در کناره ها ایجد پخش کردگی می نماید . علاوه بر آن زیر شابلون قسمت های لاک خورده را آلوده خواهد نمود . این مشکل چاپگر را ملزم به تمیز کاری یا شستشوی شابلون در حین کار می نماید . همچنین به یکدست بودن کارهای چاپی هم لطمه خواهد زد .
• علاوه بر سختی تیغه لازم است ضخامت آن و مقدار آزاد خارج از دسته که در معرض خم شدن می باشد نیز مورد توجه قرار گیرد . هر سه عامل در مقدار خمش تیغه موثرند .

چاپ ترام چهار رنگ
آنچه در مورد انتخاب توری و عوامل موثر در استنسیل برای چاپ ترام مطرح شد و شرح آن در بخش های قبلی ابن فصل آمد در چاپ ترام چهار رنگ نیز صادق است . نکته دیگری که باید مورد توجه قرار گیرد انتخاب چهار زاویه مناسب برای انتخاب نقاط ترام (خطوط ترام) با جهت تارو پودی است . در مورد این زاویه ها قانون معینی وجود ندارد و بر اساس آزمایش و سعی و خطا بدست می آیند . در فیلم های تفکیک شده چهار رنگ برای لیتو گرافی ( چاپ افست ) زاویه بین خطوط ترام و امتداد چاپ در مورد هر رنگ باید مقدار معینی باشد که با آزمایش بدست آمده و شامل مقادیر زیر است 
آبی سیان 15 درجه
قرمز مگنتا 45 درجه
مشکی 75 درجه
زرد 90 درجه
با اینکه این زوایا در ساخت استنسیل های ترام دار چهار رنگ برای چاپ سیلک نیز بکار می رود ولی در دو حالت امکان پیدایش پیچازی وجود دارد : یکی زمانی که انتخاب خطوط ترام منطبق با امتداد تار و پود توری باشد (زاویه صفر یا 90 درجه) و دیگری زمانی که این امتداد با جهت تار و پود زاویه 45 درجه تشکیل دهد .حال فرض کنید متصدی چاپ سیلک فیلم های تفکیک شده ای از مشتری دریافت می کند که در آنها زاویه خطوط ترام هر رنگ با انتداد طولی چاپ مطابق زوایای فوق باشد ( که مخصوص چاپ افست است ) .
راه حلی که برای اجتناب از پیچازی شدن طرح وجود دارد ، این است که نباید در موقع تورکشیتارو پور توری را در امتداد طول و عرض قاب قرار داد ، بلکه زاویه آنرا متناسب با ترامی که احتمال پیچازی شدن آن بیش از بقیه است تعیین نمود و توری تحت آن زاویه روی قاب کشیده شود . مواردی که ایجاد مشکل می کنند رنگ های سیر (قرمز و آبی ) است در هنگامی که زاویه خطوط ترام آنها با جهت توری زاویه 45 درجه تشکیل داده باشد . رنگ زرد به خاطر روشن بودن امکان پیچازی شدن کمتری دارد و زاویه ترام آن در فیلم مربوطه 90 درجه است . مطمئن ترین راه برای انتخاب زاویه مناسب قرار گرفتن فیلم روی توری این است که قابی را که تحت زاویه قائمه تورکشی شده و یک منبع نور نقطه ای زیر آن است در نظر گرفته و فیلم های تفکیک شده را یکی یکی روی آن قرار داده از بالا به مرکز نور نگاه می کنیم و به آهستگی بچرخانیم تا به وضعیتی که طرح پیچازی دیده نمی شود برسیم . این همان خالت مطلوب است. با این روش ممکن است برای هر فیلم چند زاویه و حالت مناسب بدست آید .
تذکر:
چنانچه با اجرای روش فوق مشکل پیچازی (moire) باز هم رفع نشود، ممکن است اشکال در روش ساخت استنسیل باشد نه زوایای تفکیک فیلم ها (زاویه ترام) ، بنابر این قبل از صرف هزینه برای تعویض فیلم ها روش ساخت استنسیل را دوباره مورد توجه و دقت قرار دهید . بسیاری از مشکلات پیچای شدن به شکل نقاط چاپ شده مربوط می شود . 
بهترین روش حالتی است که دور ریز و ضایعات توری حداقل باشد . اگر ناصافی سطح استنسیل زیاد باشد (عدد Rzبالا ) به احتمال زیاد کناره های نقاط چاپ شده دندانه دار خواهد شد . در این حالت مقدار Rz را در نقاط مختلف استنسیل کنترل منید . چنانچه مسئول تفکیک رنگ آشنا با مسائل چاپ سیلک باشد می تواند فیلم های مربوط به رنگهای آبی و قرمز را با زوایای مناسب تهیه کند . در مورد رنگی از طرح که در استنسیل بیشترین سطح رنگ خور را خواهد داشت لازم است زاویه مناسب رعایت گردد . فیلم مربوط به رنگ مشکی که معمولا شامل جزئیات کمتری است و همچنین فیلم رنگ زرد که رنگ ضعیفی است ، را می توان تحت زوایای بحرانی و مسئله دار قرارداد .
سه گروه زاویه پیشنهادی برای رنگهای مختلف در چاپ سیلک .
5/22 5/67 5/172 آبی سیان
5/7 5/82 5/7 قرمز مگنتا
5/52 5/37 5/52 مشکی
5/82 5/7 5/112 زرد
ترتیب چاپ رنگها در طرحهای ترام دار چهار رنگ
چاپ ترام دار چهار رنگ کار ساده ای نیست و علاوه بر ذوق و سلیقه نیاز به تجربه دارد . سیلک کاران ترجیح می دهند ابتدا رنگ آبی را چاپ کنند زیرا پر رنگ است لذا جفت کردن و انطباق روی آن آسان خواهد بود بر خلاف زرد که کمرنگ است و دیدن کناره های زرد رنگ از پشت استنسیل نیاز ره دقت زیاد دارد . باید توجه داشت که این امر نباید دلیل اصلی انتخاب ترتیب چاپ رنگها باشد بلکه موضوع مهمتر مشابه در آمدن طرح چاپ شده با طرح اصلی (اوریجینال) از نظر جلوه و شدت و ضعف رنگهاست . با در نظر گرفتن این هدف باید چاپ یک رنگ سیر را در مرتبه ای قرار داد که شدت رنگ نمونه چاپ شده در مجموع بیش از شدت رنگ طرح اصلی نشود . با توجه به این اصل هر یک از سه رنگ اصلی را می توان در رتبه اول یا دوم چاپ نمود و مشکی باید آخرین رنگ باشد ،این مسئولیت معمولا به عهده تفکیک کننده هاست که ترتیب چاپ رنگ ها را تعیین کنند . نرم افزار های جدید امکان شبیه سازی و دیده نمونه های چاپ شده قبل از اینکه تفکیک رنگ انجام شده باشد را در اختیار قرار می دهد . با این روش می توان نمونه های چاپ شده با ترتیب های متفاوت ( از نظر تقدم و تاخر رنگهای چاپ شده ) را ملاحظه نمود و ترتیب مناسب را برگزید . این نرم افزارها دارای قابلیت های دیگر نظیر اصلاح و تنظیم رنگ نیز می باشند .
انواع نقطه در چاپ ترام
در طرح های ترام دار از دو جهت اثر تعیین کننده ای در شکل ظاهری طرح چاپ شده دارد . اولا در چاپ سیلک در مقایسه با روشهای دیگر چاپ ، مرکب بیشتری به زمینه منتقل شده و احتمال اینکه نقاط چاپی درشت تر از اندازه اصلی شوند بیشتر است . ثانیا هنگام نور دادن لاک حساس ، نور هم باید در لایه ضخیمی از مواد نفوذ و آنرا سخت کند و هم امکان پخش شدن و نفوذ افقی آن وجود دارد. هر دو مشکل می تواند منجر به ایجاد نقاطی با مشخصات متفاوت با طرح اصلی بر روی استنسیل گردد . در تهیه فیلم های ترام دار استفاده از نقاط مربع شکل در شبکه های ترام ساز معمول و متداول است در حالیکه این نقاط نسبت به هر دو شکل فوق الذکر که در چاپ سیلک وجود دارند حساس است .
استفاده از نقاط مربع شکل مانع افزایش یکنواخت شدت رنگ (یکنواخت تیره شدن ) می گردد بطوریکه در شدت متوسط و رنگ خور حدود 50% ، ناگهان و بطور نایکنواخت به تیرگی می گراید. این پرش ناگهانی از روشنی به تیرگی از لحاظ دید به خصوص در چاپ سیلک مطلوب نیست . برای رفع این مشکل فیلم های طرح را با شبکه ای از نقاط بیضی شکل تهیه می کنند و در نتیجه ترام آن بیضی خواهد بود. در کلیه برنامه های تفکیک رنگ کنونی امکان تهیه فیلم ترام با نقاط بیضی شکل وجود دارد و امتیاز آنها در چاپ ترام تغییرات یکنواخت شدت رنگ از روشن به سیر است . نقاط بیضی شکل ترام همچنین به کاهش پیچازی شدن طرح چاپی کمک می کند .
نقاط ترام با اشکال دیگر
استفاده از نقاط بیضی شکل در چاپ سیلک کاملا موفقیت آمیز می باشد با این حال اشکال دیگری هم بر حسب مورد کاربرد دارند ؛ نظیر نقاط دایره ای، میله ای و نامنظم (اتفاقی) . نقاط دایره ای از نظر مشخصات چاپ حد وسط مربع و بیضی می باشد و شدت رنگی آنها با گذشتن از حد میانه تا خدودی به صورت جهشی زیاد می گردد . نقاط میانه ای کمتر از بقیه کار می کنند ولی در طرحهای ترام دار بزرگ برای کاهش پیچازی نتایج خوبی داشته است .نقاط با ترتیب نامنظم به صورت موردی و بر حسب تجزیه شخصی مورد استفاده قرار گرفته و پاره ای از اوقات در حذف پیچازی موثرند . این نقاط در سطح فیلم دارای اندازه یکسان می باشند ولی قرار گرفتن آنها اتفاقی است و تابع نظم خاصی نمی باشد به این دلیل بر خلاف نقاط منظم با الگوی بافت توری برخورد پیدا نمی کند. البته حالت درهم رفتگی که در اثر استفاده از این نقاط در طرحهای چاپی دیده می شود مانع از بکارگیری آنها در کارهای هنری و گرافیکی است به این دلیل استفاده از نقاط نامنظم در ترام مورد پذیرش همگانی واقع نشده است . کاربردموفقیت آمیز آنها در چاپ ترام دار چند رنگ روی لباس و نیز چاپ پوسترهای بزرگی است که انتقال جزئیات طرح به فیلم پوزیتیو ، نیازی به شبکه هاف تون با تراکم بالا نداشته باشد .
برای یک توری با شماره معین و شبکه ترام ساز با تراکم (خط در سانتیمتر)معلوم ، پایین ترین درصد ترام قابل چاپ چقدر خواهد بود .
پایین ترین درصد ترام قابل چاپ با توجه به تراکم خطوط شبکه ترام و توری مورد استفاده
(130)51 (120)48 (100)40 (86)34 (71)28 (60)24 (50)20 تعداد خطوط شبکه ترام در سانتیمتر (اینچ)
درصد درصد درصد درصد درصد درصد درصد شماره توری
------- -------- 16 5/11 8 6 4 
------- -------- 5/17 5/12 5/8 8 5/4 
------- -------- 5/17 5/12 5/8 5/6 5/4 
-------- -------- 8 7 5 4 3 
-------- -------- 11 10 5/5 4 3 
15 15 10 7 5 4 3 
15 14 10 7 5 5/3 5/2 
12 10 8 7 5 4 3 
11 5/7 5/5 4 3 
10 7 6 5 5 3 5/2 
5/12 10 9 5/6 5/3 5/2 
بر اساس جدول فوق برای یک توری با شماره معین هر چه شبکه خطوط ایجاد کننده ترام متراکم تر،(تعداد خط در سانتیمتر بیشتر ) باشد ، پایین ترین درصد سطح اشغال شده از نقاط ترام روی فیلم مثبت (پوزیتیو) که قابل چاپ باشد افزایش خواهد یافت . بنابر این کمترین درصد قابل قبول برای نواحی باز استنسیل (درصد سطح قابل چاپ )نیز بیشتر خواهد شد .
همچنین برای خطوط ترام ساز با تراکم معین هرچه شماره توری افزایش یابد (توری ظریفتر باشد )، توضیح داده شده در بالا کاهش خواهد یافت . ضخامت رشته های توری نیز می تواند با توجه به جدول در مقدار این مینیمم تا حدی موثر باشد .
خلاصه فصل:
چاپ سیلک از نوع ترام (هاف تون) نیاز به استعداد و تجربه کافی دارد ، علاوه بر آن ساخت استنسیل به روش صحیح هم از نقش و اهمیت خاصی برخوردار است . روش و امکتنات ساخت صحیح استنسیل در دسترس عموم قرار دارد و اجرای آن در تکرار پذیر ساختن چاپ ترام ضروری است .
استنسیل های چاپ ترام باید دارای شرایط زیر باشد :
• سطح استنسیل تا حد امکان صاف باشد (مقدارrz پائین ) تا رنگ عبوری از لاک نیز به حداقل لازم محدود شود و از تشکیل لایه ضخیم رنگ در منافذ استنسیل و خشک شدن آن جلوگیری شود در چاپ با رنگهای Uv ابتدا از میان توری های مناسب شماره ای را که حجم نظری مرکب در آن حداقل لازم باشد ،انتخاب نموده سپس توصیه های فوق را در ساخت استنسیل بکار گیرید .
• در استنسیل های چاپ ترام لازم است منبع نور از نوع نقطه ای باشد . کمترین فاصله ای که توزیع نور در آن بخوبی انجام میگیرد را بدست آورده مورد استفاده قرار دهید .
• برای چاپ ترام همواره از توری های رنگی استفاده کنید .
• طول نوار(فاصله)تغییرات شدت رنگ (دامنه خاکستری) را فشرده و کوتاه نمایید تا جایی که حد وسط و هماهنگی ، بین دامنه تغییر رنگ ،شماره توری،قطر نخ، و تعداد خطوط ترام (تراکم شبکه ترام)بدست آید.
• در چاپ ترام به روش سیلک ، بالاتر بودن تراکم خطوط شبکه ترام ساز الزاما موجب بهتر شدن نتیجه نمی گردد . تراکم خطوط ترام باید با توجه به فاصله دید ناظر از سطح چاپ شده تعیین گردد.